قالی بافی یکی از هنرهای اصیل و جذابی بوده که از دیرباز با دستان هنرمند مردمان این سرزمین در هم تنیده شده است. قالی در ابتدا با نقش و نگارهای ساده و در ذهن بافندگان شکل‌گرفته و بافته می‌شد اما امروزه قالیبافی به یکی از صنایع پردرآمد و پرمخاطب تبدیل‌شده است. در واقع هنر قالی بافی به صورت سنتی و سینه به سینه به نسل‌های امروزی انتقال‌یافته است. اگرچه در گذشته از قالی‌ها به جهت کارایی‌های روزمره استفاده کرده اما امروزه نوعی از قالی‌ها همچون تابلو فرش‌ها استفاده‌های تزیینی بسیاری خواهند داشت.
قالیبافی در گذر تاریخ
در ابتدا این هنر را به مصر مرتبط می‌دانستند اما با پیدایش اطلاعات و شواهد تاریخی محکمی پیشینه استفاده از این هنر به ایران نسبت داده شد. اگرچه اطلاعات درست و دقیقی درباره اولین قالیبافی در دست نبوده اما ظهور هنرهایی مانند سبدبافی، گلیم‌بافی و… در واقع پیشینه قابل‌قبولی را جهت پیدایش اولین قالی‌ها ایجاد کرده است. اولین قالی طراحی‌شده توسط هنرمندان ایرانی به دوره تاریخی ساسانیان مربوط شده و در دوره‌های پس از آن دچار دگرگونی‌های عمده‌ای شده است. این فرش‌ها در دوران صفویان به زیبایی فوق‌العاده‌ای رسیده و توسط هنرمندان این عصر به اوج شکوفایی خود دست یافتند.
قالیباف باید چه تخصصی‌هایی داشته باشد؟
اگرچه به نظر می‌آید که قالی بافی کار چندان سختی نباشد، اما این هنر اصیل نیاز به مهارت‌های فراوانی خواهد داشت. اگر تمایل دارید که یک قالیباف حرفه‌ای شوید باید با انواع ابزارهای مورداستفاده در این حرفه آشنا شده و تخصص‌های موردنیاز را فرابگیرید. در ابتدا باید با انواع قلاب‌ها، دفتین، قیچی‌ها، کاردک، شانه و ابزارهای موردنیاز جهت پودکشی آشنا شده و نحوه کار با آنها را یاد بگیرید. از دیگر مهارت‌هایی که می‌تواند به حرفه‌ای شدن شما کمک شایانی کند، مهارت در چله‌کشی و آماده کردن دار قالی، نقشه‌خوانی، کار با انواع کاردک و قیچی، شروع بافت و جداسازی فرش از دار خواهد بود. البته حرفه‌ای شدن در هر یک از این مهارت‌ها نیاز به تمرین و تکراری زیادی داشته که در طول زمان اتفاق خواهد افتاد.
کسب درآمد از قالیبافی
با توجه به اینکه این قالی‌های بافته‌شده از زیبایی منحصر به فردی برخوردار هستند، طرفداران زیادی دارند. در نتیجه اگر بتوانید در نهایت فرش زیبا و قابل‌توجهی را ارائه دهید، امکان فروش آن در بازارهای داخلی و حتی صادرات آن وجود خواهد داشت. جهت انجام کارهای مربوط به صادرات حتما نیاز نیست که یک کارگاه بزرگ و مجهز داشته باشید. گاها برخی از کارگاه‌های کوچک در روستاهای دورافتاده قابلیت دارند که آثار هنری خود را به بازارهای جهانی عرضه کنند؛ بنابراین صنعت قالی بافی توانسته فرصت ایده آلی را خصوصا برای خانم‌ها ایجاد کند که به درآمد سرشاری دست یابند. جهت کسب درآمد از این حرفه تنها کافی است که کیفیت فرش‌های خود را افزایش داده و اصول بازاریابی را به خوبی رعایت کنید.
میزان درآمد حاصل از بافت قالی
با توجه به تنوع موجود در این صنعت، قادر به ارائه ارقام مشخص شده‌ای برای قالی‌ها نخواهیم بود. از طرفی برخی از نمونه‌های قالی مانند تابلو فرش‌ها به جهت مصارف تزیینی و جنس مواد اولیه، از قیمت‌های به مراتب بیشتری برخوردار هستند. همچنین نوع بازاریابی که برای محصولات خود کرده‌اید و اینکه قصد دارید قالی‌های خود را به چه کسی بفروشید این قیمت‌ها متفاوت خواهد بود. در صورتی که بخواهید این قالی‌ها را به صورت کلی و به مغازه‌ها بفروشید باید از سودهای کلان صرف‌نظر کنید. در حالی که فروش همان محصولات به اشخاص و در طولانی‌مدت می‌تواند سود بیشتری را نصیب شما کند؛ بنابراین اینکه چه میزان درآمدی از محل فروش قالی‌ها نصیب شما می‌شود به میزان شناخت شما از بازار، نوع طرح و بافت قالی، کیفیت کار و محل عرضه آن بستگی دارد.
ابزار موردنیاز جهت قالی بافی
این هنر نیز مانند هر کار و هنر دیگری نیاز به ابزارها و وسایلی دارد. اگر شما هم جز آن دسته از افرادی بوده که تمایل به یادگیری این هنر دارید، باید با ابزارهای موردنیاز در این حرفه آشنا شوید. آشنایی با این ابزار و نحوه استفاده از آنها می‌تواند فرایند یادگیری و روند حرفه‌ای شدن شما را سرعت ببخشد. بیشتر افراد تنها با اصطلاحاتی مانند دار قالی و چله‌کشی آشنا بوده و حداقل نام ابزارهای دیگری که در این حرفه مورداستفاده قرار می‌گیرد را نمی‌شناسند. چله، دفتین، کوجی یا کاردک، قیچی، شانه، سیخ پود کشی و سک از مهم‌ترین ابزاری بوده که در این صنعت مورداستفاده هنرمندان قرار می‌گیرند. در ادامه تنها برخی از مهم‌ترین ابزارهای قالی بافی را معرفی خواهیم کرد.
-
دار
دار به همان چهارچوبی گفته می‌شود که قالی در قالب آن بافته می‌شود. این دار به دو صورت عمودی و افقی موجود بوده که معمولا نمونه‌های عمودی آن مورداستفاده بیشتر بافندگان قرار می‌گیرد. در گذشته این دارها را از چوب و به صورت مربع یا مستطیل می‌ساختند. زوایای میان این چوب‌ها حتما باید به اندازه ۹۰ درجه باشد که قالی با نظم و ترتیب بافته‌شده و شکل بگیرد. با توجه به معایبی که استفاده از دارهای چوبی دارا بود، استفاده از نمونه‌های فلزی رایج شده است. این چارچوب‌های عموما آهنی به وسیله پیچ و مهره در جای خود ثابت می‌شوند. مشکلاتی که نمونه‌های افقی دارهای قالی ایجاد می‌کند سبب شده که بیشتر بافندگان از دارهای عمودی جهت قالیبافی ها استفاده کنند.
-
دفتین
دفتین یا دفته نام ابزاری بوده که جهت کوبیدن گره‌های بافته‌شده مورداستفاده قرار می‌گیرد. البته در گویش‌های مختلف به این ابزار اسم‌های مختلفی داده‌اند، اما کارایی این وسیله همان است. ساختار دفتین به گونه‌ای است که در سر خود شانه‌ای دارد. در این صورت کوبیدن گره‌ها به راحتی انجام‌شده و باعث استحکام بخشیدن به بافت قالی خواهد شد. این دفته ها از اندازه‌های مختلفی برخوردار بوده که با توجه به میزان پیشرفت فرش مورداستفاده قرار می‌گیرند. زمانی که بیش از نیمی از قالی‌بافته‌شده باشد، دیگر امکان استفاده از دفته‌های سبک وجود نداشته و مجبور به استفاده از نمونه‌های سنگین‌تر خواهید بود.
-
چله
بعد از دار قالی، چله مهم‌ترین بخش قالی بافی به حساب می‌آید. چله در واقع نخ‌هایی است که به صورت منظم روی دار کشیده می‌شوند. این نخ‌ها باید دارای نظم بوده و محکم کشیده شوند. در صورتی که این تارها شل بوده یا با فاصله‌های یکسان کشیده نشده باشند می‌توانند باعث خراب شدن بافت کلی فرش یا قالی شوند. چله‌کشی به اندازه‌ای اهمیت داشته که به یک حرفه اختصاصی تبدیل‌شده است. در واقع این بخش توانسته منابع درآمد سرشاری را برای بسیاری از افراد متخصص در این زمینه فراهم آورد. پس از قرارگیری تارها روی دار قالی چله‌کشی انجام‌شده و کار بافت شروع می‌شود. نخ‌هایی که به دور این تارهای پنبه‌ای تنیده شده و باعث به وجود آمدن فرش می‌شوند را پود یا آرقاچ می‌نامند.
منبع : ویکی‌پدیا ، دانشنامه آزاد
سلام
من میخوام شروع کنم به یادگیری قالی بافی
سوالم این هست که با توجه به قیمت بالای وسایل و دار قالی بافی امکان کار در بیرون از منزل هست؟
و با این روش میشه درآمد داشت؟
با سلام
از این سایت کمال تشکر و قدردانی رو میکنم.
نکاتشون بسیار عالی بود.
همچنین برای من که برای درسم نیاز به این مطالب داشتم.
متشکرم.
اما کاش فقط یه نتیجه گیری مختصر هم داشتین تا مجبور نبودیم کل این مطالب رو بخونیم.
با تشکر.
تنبل نباش پسر 🙂