ساز فرش قزوین را می توان یکی از نمونه های منحصر به فرد در زمینه ابزار آلات موسیقی دانست. ساز فرش قزوین برگرفته از شکل دار قالی است که با ابتکار و ظرافت های خاصی به ابزار موسیقی تبدیل شده است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند :
- ساز فرش قزوین چیست؟
- ساز فرش قزوین ، کامل ترین ساز جهان
- سازنده ساز فرش قزوین کیست؟
- دلیل ساخت ساز فرش
- ساخت ساز فرش چقدر طول کشید؟
- ویژگی های ساز فرش
- ساز فرش در کجا قرار دارد؟
- شیوه نواختن ساز فرش
- چند نفر می توانند ساز فرش را بنوازند؟
- ویدیو نوازندگی با ساز فرش قزوین
ساز فرش قزوین چیست؟
این ساز همانطور که از نام آن هم مشخص است ترکیبی از ساز و فرش ایرانیست و در واقع سازی است که به شکل فرش و دار قالی می باشد که در اصطلاح به آن چنگ فرش هم گفته می شود و برگرفته از قالی ایرانی است.
ویژگی قالی ایرانی این است که بافت آن به صورت افقی و عمودی انجام می پذیرد و این ساز نیز به دو صورت افقی و عمودی قابلیت نواخته شدن را دارد. از دیگر مشترکات ساز فرش با قالی ایرانی این است که از آنجا که بافت قالی توسط چند نفر به صورت همزمان انجام می پذیرد امکان نواختن ساز فرش نیز به صورت همزمان توسط ۴ تا ۱۰ نفر وجود دارد که در حالت افقی حداکثر ظرفیت را دارد.
ساز فرش قزوین ، کامل ترین ساز جهان
در دنیا سازی وجود ندارد که از آن بتوان کامل ترین ترکیب سازهای جهان را شنید ، ساز فرش از جمله کامل ترین سازهای جهانی محسوب می شود و اگر در میان انواع امکانات ساز ، امکان دیگری که در سازهای بادی وجود دارد به آن افزوده می شد بدون شک در صنعت ساز به نمونه دست نیافتنی تبدیل می شد. با این وجود در این ابزار موسیقی با قالب فرش می توان صداهای مضرابی ، زخمه ای و همچنین کششی از انواع آرشه ای و کوبه ای را شنید که در نوع خود ابزاری بی نظیر محسوب می شود.
سازنده ساز فرش قزوین کیست؟
ساز فرش قزوین توسط هنرمند جوان قزوینی سیف الله شکری ساخته شده است. این ابزار موسیقی علاوه بر این که از لحاظ ظاهری در نوع خود بی نظیر است می تواند به عنوان یک ابزار موسیقی کامل هم به حساب بیاید. سازنده این محصول در ساخت ابزار آلات موسیقی خاص تبحر دارد به طوری که چندین ساز چنگ را بر اساس طرح های کهن بازسازی و طراحی کرده است.
سیف الله شکری تاکنون ۳ چنگ را به سازمان ملل هدیه داده است که در دفاتر آن نگهداری می شود و یکی از سازهای اهدایی وی طبق گفته خودش به عنوان سفیر صلح برگزیده شده است و ساز فرش قزوین نیز یکی از برجسته ترین آثار وی به حساب می آید.
دلیل ساخت ساز فرش
سازنده ساز فرش قزوین دلیل جالبی را برای ساخت این ابزار موسیقی مطرح می کند او می گوید که از زمان کودکی با قالیبافی آشنا بوده است و اعضای خانواده وی نیز مشغول این هنر قدیم ایرانی بوده اند و به همین دلیل تصمیم می گیرد که برای انعکاس احساسات ، شادی ها و همچنین رنج ها و دردهای کسانی که در این عرصه فعالیت داشته اند اقدام به طراحی ساز فرش قزوین کند تا موسیقی آن زبان گویای قالیبافان باشد.
ساخت ساز فرش چقدر طول کشید؟
این هنرمند در سال ۱۳۸۶ بود که تصمیم به ساختن ساز فرش گرفت و مرحله به مرحله ساخت آن را شروع کرد. از آنجا که این ساز نمونه مشابهی ندارد برای ساخت آن نیز سیمی وجود نداشت لذا از ۶ لایه ماده ترکیبی برای ساخت آن استفاده کرد که سیم هایی از جنس برنج ، کروم ، نیکل ، استیل ضد اسید و حرارت ، ابریشم ، آلیاژ مس و برنز بودند.
در حال حاضر در ساخت هیچ نوع از سازهای سنتی ایرانی از این ترکیب بهره گرفته نشده است. ترکیب پایه های ساز به گونه ای است که توانایی تحمل ۱۰ تن وزن را دارد و در ترکیب آن از چوب های کاج ، گردو ، توت ، افرا و همچنین فلزات مختلف استفاده شده است و نمونه نخستین ساز فرش پس از ۳ سال و در سال ۱۳۸۹ به پایان رسید. طبق گفته سازنده این ابزار موسیقی ، بیشترین زمانی که مربوط به ساخت این ساز بود شامل مراحل طراحی ، محاسبات و ساخت مواد می شد.
ویژگی های ساز فرش
نمونه اصلی ساز فرش که ساخته شده است به طول ۲٫۶ متر و در عرض ۱٫۵ متر می باشد که وزن آن در حدود ۲۶۰ کیلوگرم است و با استفاده از آن می توان ۳۰۰ نت را اجرا کرد. نمونه کوچکتر آن در حدود ۱۰ کیلوگرم وزن دارد که عرض آن ۶۶ سانتیمتر و طول آن نیز ۱۱۵ سانتیمتر است که با استفاده از آن می توان ۶۰ نت را اجرا کرد.
ساز فرش در کجا قرار دارد؟
ساز فرش در شهر قزوین قرار دارد و اگر سفری به شهر قزوین داشتید می توانید این ساز را در کاخ چهلستون ببینید. کاخ چهلستون از بناهای دوره صفوی است که آثار ارزشمندی از هنرمندان در آنجا نگهداری می شود و این ابزار موسیقی منحصر به فرد نیز در طبقه اول کاخ چهلستون قرار دارد و بازدید از آن برای عموم آزاد است. در بین آثاری که در این کاخ وجود دارند این ساز از نمونه های اعجاب انگیز است که در نگاه اول تصور می شود که دار قالی واقعی است.
شیوه نواختن ساز فرش
روش نواختن ساز فرش نیز متفاوت است و با توجه به نوع صدایی که از ساز انتظار دارید نواختن آن نیز متفاوت خواهد بود. مثل نواختن قانون و چنگ با استفاده از انگشتان می توان این ابزار موسیقی نوین را نوازش کرد. از این ساز می توان به عنوان سنتور نیز استفاده کرد و کافی است که دو مضراب را در دست بگیرید و صداهای شورانگیزی را با استفاده از آن تولید کنید. با استفاده از ساز فرش همچنین می توانید صدای سازهای کوبه ای را نیز تولید کنید.
در این ساز این امکان وجود دارد که به صورت همزمان ۴ تا ۱۰ نفر در اطراف ساز بایستند و به صورت همزمان به نواختن ساز مشغول شوند. صدای ساز به گونه ای است که این امکان وجود دارد که بتوان آن را شبیه سازهای سنتور ، چنگ ، قانون و سنتور باس دانست و در عین حال این ساز بی نظیر دارای شخصیت خاص و متفاوت خود نیز هست که آن را از دیگر سازها مجزا می کند. کسانی که اهل موسیقی هستند و آشنایی مختصری با انواع سازها دارند به خوبی می توانند به ارزش این ساز پی ببرند و علاقه مندان به موسیقی نیز قطعا از آن لذت خواهند برد.
چند نفر می توانند ساز فرش را بنوازند؟
ساز فرش قزوین در ابعاد مختلفی وجود دارد که ساز کوچک را ۴ نفر ، ساز فرش متوسط را ۶ نفر و ساز فرش بزرگ را ۱۰ نفر به صورت همزمان می توانند بنوازند.
نوازندگی با ساز فرش قزوین
در انتها تشکر میکنیم از دوست خوب مون جهانگرد عزیز جناب آقای علیرضا عسگری که با معرفی این ساز و اطلاعات جامعی که در این خصوص در اختیار ما قرار دادن باعث تهیه و تولید این مقاله کاربردی شدند.
درودفراوان
سازباشکوهی است ازنواختنش لذت فراوان بردم.
بسیار زیباست واگر گروهی ۴تاده نفره آهنگ زیبائی را بنوازند زیبائی و کارآیی و ویژگی‌های منحصر به فرد این استاد و سازش مشهود خواهد شد و مخاطبین به توانائی های این ساز و کاربرد آن را بطور ملموس حس خواهند کرد
درود بر تیم قوی و حوب زیلومه که زحمت تهیه این مطلب خوب و مفید رو کشیدن، به امید شناخت این ساز خاص و ایرانی.
ممنون از شما جناب عسگری عزیز که با اطلاعات خوبتون ما رو در معرفی هرچه بهتر این ساز همراهی کردید.
بسیار بسیار عالی و روح نواز. سعادت اینو داشتم که در موزه چهلستون به صدا در بیارمش.ان شاءالله که این ساز در همه جا شناخته و نواخته بشه. آقای شکری پاینده باشید.